ตถา สุกฺขวิปสฺสกานํ วิปสฺสนาจาโร อนฺธานํ ยฏฺฐิโกฏิยา คมนสทิโส, โลกิยาภิญฺญปฺปตฺตปกติสาวกานํ ทณฺฑกเสตุคมนสทิโส, มหาสาวกานํ ชงฺฆเสตุคมนสทิโส, อคฺคสาวกานํ สกฏเสตุคมนสทิโส, ปจฺเจกพุทฺธานํ มหาชงฺฆมคฺคคมนสทิโส, สมฺมาสมฺพุทฺธานํ มหาสกฏมคฺคคมนสทิโสฯ ตถา พุทฺธานํ ปจฺเจกพุทฺธานญฺจ วิปสฺสนา จินฺตามยญาณสํวฑฺฒิตตฺตา สยมฺภูญาณภูตา, อิตเรสํ สุตมยญาณสํวฑฺฒิตตฺตา ปโรปเทสสมฺภูตาติ เวทิตพฺพาฯ

อิทานิ อุภินฺนมฺปิ เถรานํ ปุพฺพโยคํ ทสฺเสตุํ ‘‘อตีเต กิรา’’ติอาทิมาหฯ ตํ สพฺพํ อุตฺตานตฺถเมวฯ

[63] คิริพฺพชนครนฺติ สมนฺตา ปพฺพตปริกฺขิตฺตํ วชสทิสํ หุตฺวา ติฏฺฐตีติ คิริพฺพชนฺติ เอวํลทฺธนามํ ราชคหนครํฯ อุสูยนกิริยาย กมฺมภาวํ สนฺธาย ‘‘อุปโยคตฺเถ วา’’ติ วุตฺตํฯ

สาริปุตฺตโมคฺคลฺลานปพฺพชฺชากถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

อุปชฺฌายวตฺตกถาวณฺณนา

[64] วชฺชาวชฺชํ อุปนิชฺฌายตีติ อุปชฺฌาโย, นตฺถิ อุปชฺฌาโย เอเตสนฺติ อนุปชฺฌายกาฯ เตนาห ‘‘วชฺชาวชฺชํ อุปนิชฺฌายเกน ครุนา วิรหิตา’’ติฯ ตตฺถ วชฺชาวชฺชนฺติ ขุทฺทกํ มหนฺตญฺจ วชฺชํฯ วุทฺธิอตฺโถ หิ อยมกาโร ‘‘ผลาผล’’นฺติอาทีสุ วิยฯ อุตฺติฏฺฐปตฺตนฺติ เอตฺถ อุจฺฉิฏฺฐ-สทฺทสมานตฺโถ อุตฺติฏฺฐ-สทฺโทฯ เตเนวาห ‘‘ตสฺมิญฺหิ มนุสฺสา อุจฺฉิฏฺฐสญฺญิโน, ตสฺมา อุตฺติฏฺฐปตฺตนฺติ วุตฺต’’นฺติฯ ปิณฺฑาย จรณกปตฺตนฺติ อิมินา ปน ปตฺตสฺส สรูปทสฺสนมุเขน อุจฺฉิฏฺฐกปฺปนาย การณํ วิภาวิตํฯ ตสฺมินฺติ ตสฺมิํ ปิณฺฑาย จรณกปตฺเตฯ

[65] สคารวา สปฺปติสฺสาติ เอตฺถ ครุภาโว คารวํ, ปาสาณจฺฉตฺตํ วิย ครุกรณียตาฯ สห คารเวนาติ สคารวาฯ ครุนา กิสฺมิญฺจิ วุตฺเต คารววเสน ปติสฺสวนํ ปติสฺโส, ปติสฺสวภูตํ ตํสภาคญฺจ ยํกิญฺจิ คารวนฺติ อตฺโถฯ